Αναβίωσε το παραδοσιακό αλώνισμα

Αναβίωση του αλωνίσματος έγινε στην Πλαγιά του Δήμου Ακτίου-Βόνιτσας. Μια γεωργική δραστηριότητα που αναβίωσε όχι σαν εργασία τώρα πια, αλλά σαν έθιμο μέσα στο γήπεδο Πλαγιάς.

Ήταν μια προσπάθεια του Πολιτιστικού Συλλόγου Πλαγιάς με τη βοήθεια των ντόπιων κατοίκων να αναβιώσουν το αλώνισμα σαν μια ιδιαίτερη δραστηριότητα… για να θυμούνται οι μεγαλύτεροι και να μαθαίνουν οι νεότεροι!!!

Η διαδικασία ξεκινά: 

Απλώνονται πάνω στο πέτρινο αλώνι τα δεμάτια, κόβονται τα δεματικά και σκορπίζονται τα χερόβολα σε όλο το χώρο του αλωνιού. Στο κέντρο του βρίσκεται ο στιχερός , που είναι ένα χοντρό και γερό ξύλο, συνήθως από πουρνάρι, μπηγμένο στο χώμα και στερεωμένο καλά.

Πάνω του δένεται η τριχιά, που κρατά τα ζώα όταν γυρνάνε πάνω στο αλώνι. Συνήθως χρησιμοποιούνται άλογα ή μουλάρια. Δένονται μεταξύ τους με λαιμαριές φτιαγμένες με τριχιά και όλα μαζί δένονται με το σκοινί του στιχερού.

 

Ο αγωγιάτης, έτσι λέγεται αυτός που ακολουθεί τα ζώα στο αλώνι, κρατά μια βίτσα στα χέρια, την χτυπά στον αέρα για να τα φοβίζει και να τρέχουν. Η κίνηση των ζώων γίνεται και προς τις δυο κατευθύνσεις. Το σκοινί του στιχερού μαζεύεται πάνω του ενώ τα ζώα τρέχουν και έτσι πατούν τα χερόβολα σε όλο το αλώνι απ” έξω προς τα μέσα. Ύστερα τα αλλάζουν. Το ζώο που ήταν απέξω έρχεται μέσα και έτσι το σκοινί απλώνει. Κατά τη διάρκεια του αλωνισμού γίνεται το «γύρισμα». Με τα δικράνια ανοίγουν το αλώνι. Κάνουν δηλαδή αυλάκια κατά κάποιον τρόπο στο αλώνι για να ανεβάσουν τα χερόβολα που δεν έχουν πατηθεί από τα ζώα και δεν έχει βγει ο καρπός, για να αλωνιστούν. Το αλώνισμα συνεχίζεται μέχρις ότου τα χερόβολα γίνουν άχυρο και φυσικά βγει ο καρπός από τα στάχυα.

Ύστερα γίνεται το μάζεμα. Η συγκέντρωση του αλωνιού στο στιχερό σε σωρό. Μετά το μεσημέρι γίνεται το λίγνισμα. Ο αέρας που φυσά βοηθά σ” αυτή τη δουλειά. Με τα δικράνια πετάνε ψηλά το άχυρο για να διαχωριστεί από τον καρπό. Ο αέρας το μεταφέρει στην άκρη του αλωνιού. Χρησιμοποιούν ακόμη τα ξύλινα φτυάρια και φυσικά το δριμόνι (μεγάλο κόσκινο) για το κοσκίνισμα του καρπού. Ο καρπός λιάζεται και αποθηκεύεται στα κασόνια ή στα ματαράτσια (μεγάλα υφαντά σακιά). Το άχυρο μεταφέρεται στα καλύβια με τις λιοπάνες ή τα χαράρια για να χρησιμεύσει σαν τροφή στα ζώα τους χειμερινούς μήνες.

Έτσι ολοκληρώνεται η επίπονη εργασία του αλωνισμού…

Το Καλοκαίρι, είναι η εποχή της απολαβής από τη σπορά. «Να θερίσουν ότι έσπειραν». Της ικανοποίησης του μόχθου και της αγωνίας μιας χρονιάς. Η ευλογημένη ώρα που χαρακτηρίζεται από την ένταση και τη σκληρή δουλειά του θερισμού στα χωράφια κάτω από το λιοπύρι και τη ζέστη, που συνεχίζεται με ίδιες συνθήκες στ” αλώνια με τ” αλώνισμα και αποζημιώνεται με τη μοναδική χαρά της συγκέντρωσης στ” αμπάρια του σπιτιού, του χρυσοκίτρινου σιταριού και των άλλων δημητριακών, η ύπαρξη των οποίων καθορίζει τη συνέχεια και τη ζωή στον τόπο μας από αρχαιοτάτων χρόνων!

Δεν είναι λοιπόν καθόλου τυχαίο το γεγονός που ο λαός της υπαίθρου ονοματίζει τους δύο πρώτους μήνες του Καλοκαιριού, με ονόματα παρμένα από τη διαδικασία συγκομιδής και επεξεργασίας των δημητριακών. Θεριστής ο Ιούνιος, από το θερισμό τους, και Αλωνάρης ο Ιούλιος από το αλώνισμα.

 ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ!!!

 

 ΒΑΓΓΕΛΗΣ Δ.ΚΟΥΤΙΒΗΣ

katounanews.blogspot.gr

Συλλήψεις σε Αγρίνιο και Κατούνα

Λίγα λεπτά μετά τα μεσάνυχτα σήμερα συνελήφθη η αστυνομία προχώρησε σε μια ακόμη σύλληψη υπευθύνου καταστήματος υγειονομικού ενδιαφέροντος για στέρηση αδείας και για χρήση μουσικής, επίσης χωρίς την απαιτούμενη άδεια. Η σύλληψη έγινε σε κατάστημα στο Αγρίνιο και αφορά σε έναν 26χρονο.

Επίσης, συνελήφθη χθες στην Κατούνα φυγόποινος ηλικίας 64 ετών.

http://agrinioreport.com/

Όπλα, ξίφη και κάλυκες βρέθηκαν σε σπίτι 86 χρόνου στην Κατούνα

ΕΦΟΔΟΣ ΤΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ

Για κατοχή όπλων, συνελήφθη 83χρονος στην περιοχή της Κατούνας, αφού μετά από έλεγχο που έγινε στο σπίτι του βρέθηκαν...

διάφορα παλιά πολεμικά όπλα, όπως περίστροφα, ξίφη αλλά και κάλυκες.

Ο ίδιος υποστήριξε  πως τα είχε στην κατοχή του για την προσωπική του συλλογή, ωστόσο η αστυνομία ακόμα ερευνά το ζήτημα.

Ο 83χρονος οδηγήθηκε στο τμήμα  για παράβαση του νόμου περί όπλων, αφού δεν διέθετε άδεια, ενώ αργότερα αφέθηκε ελεύθερος κατόπιν εντολή εισαγγελέα.

Άγιος Νικόλαος Κατούνας – Γνωρίζοντας τον τόπο μας (Ιστορικά στοιχεία και βιντεο)

Στο κέντρο του τριγώνου που σχηματίζουν τα χωριά Αετός, Κατούνα και Κωνωπίνα και στις ανατολικές παρυφές του υψώματος Ψάρι βρίσκεται ο μικρός οικισμός του Αγίου Νικολάου Κατούνας (υψόμ. 280 μ.).

Το όνομά του το χωριό το οφείλει στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, που είναι κτισμένο σε γειτονικό με τον οικισμό ύψωμα και για πολλά χρόνια χρησιμοποιούνταν ως ενοριακός ναός του χωριού. Με την εργατικότητά τους και την υπομονή τους οι φιλοπρόοδοι Μικρασιάτες έφτιαξαν ένα όμορφο μικρό χωριό και ζούσαν αρχικά αρμονικά. Προτίμησαν αυτές τις περιοχές για να αποφύγουν τον εκτουρκισμό.

Αρχικά ήρθαν γύρω στις 70 οικογένειες, όμως δεν έμειναν όλες εκεί, αλλά, λόγω των προστριβών για τα μοναστηριακά κτήματα, κυρίως με τους κατοίκους του Αετού, οι περισσότεροι έφυγαν και έμειναν μόνο 16 οικογένειες.

Αποσπάστηκε από την κοινότητα Αετού και προσαρτήθηκε στην Κατούνα βάσει του διατάγματος 24-1-1934 ΦΕΚ 34/ Α1 1934.

Νοτιοανατολικά του χωριού υπάρχει η μοναδική βρύση από την οποία υδρευόταν το χωριό μέχρι που δημιουργήθηκε το εσωτερικό δίκτυο ύδρευσης, με το λεγόμενο «ΣΥΞ» (Σύνδεσμο Ύδρευσης Ξηρομέρου), που φέρνει νερό από τα Αχυρά. Κατασκευάσθηκε μια δεξαμενή 50 κυβικών σε ψηλό σημείο του χωριού και από εκεί καταμεριζόταν σε κάθε νοικοκυριό.

Οι κάτοικοι του Αγίου Νικολάου, «τα Πρόσφυγα»,όπως συνήθως ονομάζεται από τους κατοίκους των άλλων χωριών, είναι πρόσχαροι καλοσυνάτοι, ήπιοι και ανοιχτόκαρδοι άνθρωποι. Ήταν πάντα εργατικοί και χαμηλών τόνων, έτσι σιγά-σιγά εισχώρησαν στην κοινωνία της Κατούνας και της γύρω περιοχής.

Στη μέση του χωριού βρίσκεται ο νέος ενοριακός ναός, που για πολλά χρόνια ήταν χωρίς όνομα.

Το 2011 εγκαινιάσθηκε από το Μητροπολίτη Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Κοσμά και τον αρχιμανδρίτη Νεκτάριο Τριάντη και του δόθηκε το όνομα του Αγίου Νικόδημου του Αγιορείτη, που πανηγυρίζει στις 14 Ιουλίου.

Πολλά υπέφεραν οι κάτοικοι του χωριού από τους Γερμανούς το 1941-44, αλλά και στην περίοδο του Εμφυλίου, όπου για ένα διάστημα ήταν καταφύγιο πολλών κυνηγημένων οικογενειών από τα Άγραφα, γιατί είχε και καλούς βοσκότοπους.

Το 1971 το χωριό είχε 151 κατοίκους. Στις περισσότερες απογραφές ο πληθυσμός του αναφέρεται μαζί με την Κοινότητα Κατούνας. Αλλά και στις εκλογές ψηφίζουν σε εκλογικό τμήμα της Κατούνας. 

Το χωριό δεν εκλέγει πρόεδρο και υπάγεται στον πρόεδρο της Κατούνας. Σήμερα ο Άγιος Νικόλαος έχει γίνει ένα όμορφο μικρό γραφικό χωριό, όμως υπέστη και αυτός το πλήγμα της μετανάστευσης, όπως και ολόκληρη η ελληνική επαρχία. 
Από το 2006, που ολοκληρώθηκε ο δρόμος Άγιος Νικόλαος-Κωνωπίνα ενώνοντας τα δύο χωριά, μειώθηκε η απόσταση από τον Άγιο Νικόλαο προς το Αγρίνιο και την Εθνική οδό. 
Σήμερα το χωριό ανήκει στο Δήμο Ακτίου-Βόνιτσας, όπως και όλα τα χωριά και οι οικισμοί του πρώην Δήμου Μεδεώνος.

Τα σπίτια σήμερα είναι περίπου στα 40. Από τις λιγοστές οικογένειες που μένουν σήμερα στον Άγιο Νικόλαο είναι οι: Φυτοπούλου, Καρασάββα, Ταφιάδη, Αναστασιάδη, Τζάκη, Πετσινού, Σαββίδη, Βαρυβακίδου, Λιάπη κ.ά.

Το 2009 έγινε η πρώτη αναπαράσταση της μάχης του Αετού και αφιέρωμα στο μεγάλο ξεριζωμό της Μικράς Ασίας και του Πόντου από το Σύλλογο Κατουνιωτών Αθήνας. 
Στον εξωτερικό περίβολο του Μοναστηριού στις 9 Αυγούστου 2010 οι εν Αθήναις Πολιτιστικοί Σύλλογοι Κατούνας, Αετού, Κωνωπίνας και Τρυφιατών έκαναν τα αποκαλυπτήρια μνημείου του Γεωργίου Ν. Βαρνακιώτη, που είναι τοποθετημένο πάνω σε βράχο, ως ένδειξη σεβασμού στο μεγάλο αυτόν οπλαρχηγό της Δυτικής Στερεάς κατά την Επανάσταση του 1821 και αρχηγό στην ηρωική μάχη του Προφήτη Ηλία Αετού. 

Επίσης, έγινε μια όμορφη αναπαράσταση της μάχης του Αετού από τους εν Αθήναις Συλλόγους του πρώην Δήμου Μεδεώνος και με τη βοήθεια των κατοίκων του οικισμού. 
Στο χωριό σήμερα υπάρχει μικρό γήπεδο με χόρτο και δίπλα ακριβώς το κλειστό σχολείο, αφού πριν μερικά χρόνια καταργήθηκε και τα παιδιά του οικισμού πηγαίνουν στα σχολεία της Κατούνας. Σήμερα έχει μόνο δύο παντοπωλεία-καφενεία όπου περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους αυτοί οι θαυμάσιοι άνθρωποι.

Κύρια ασχολία των κατοίκων είναι πλέον η κτηνοτροφία. «Σημαία» τους είναι το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, που το παρέλαβαν ένα εγκαταλειμμένο ερείπιο και κατόρθωσαν από μόνοι τους να το μετατρέψουν σε ένα από τα πιο αξιόλογα μοναστήρια της Αιτωλοακαρνανίας, αφού όλοι τους αφιερώθηκαν σε αυτόν το σκοπό. Με την προσωπική τους εργασία, αλλά και δωρεές συγχωριανών τους, στο εσωτερικό ή εξωτερικό, έφτιαξαν τα πάντα, όμορφα κελιά, υποστύλωσαν το καθολικό, τις αίθουσες συναγωγής, έφτιαξαν τεράστιους πλακόστρωτους χώρους, μαντρότοιχους και δρόμους γύρω - γύρω και μια τεράστια πλατεία στο εξωτερικό του.

Έξω από το ναό έστησαν και μνημείο με την επιγραφή:

«ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΟΣΩΝ ΗΡΘΑΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΧΑΜΕΝΕΣ ΠΑΤΡΙΔΕΣ ΚΑΙ ΕΦΥΓΑΝ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ».

ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

Ένα σημαντικό εκκλησιαστικό και ιστορικό μνημείο του Ξηρομέρου είναι η Μονή του Αγίου Νικολάου, η οποία στα κείμενα των Ελλήνων λόγιων της Τουρκοκρατίας και των ξένων περιηγητών μας είναι γνωστή ως «Μονή Αγίου Νικολάου Αετού». Και αυτό γιατί υπαγόταν διοικητικά στον Αετό, που στη Βυζαντινή εποχή ήταν έδρα επισκοπής.

Το καθολικό της Μονής είναι αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο Λυκίας και πιθανότατα κτίστηκε από μοναχούς που προέρχονταν από το παλαιότερο γειτονικό μοναστήρι του Αγίου Δημητρίου Αετού. Αν κρίνουμε όμως από την κτητορική επιγραφή είχε δική του οργάνωση και διοίκηση και δεν ήταν μετόχι.

Από το αρχικό τείχος του μοναστηριού σώζεται η δυτική πλευρά ενώ το υπόλοιπο τμήμα του είναι πρόσφατη κατασκευή.

Σώζεται επίσης μία σειρά διώροφων κελιών, χωρίς στέγες και πατώματα και το διαβατικό. Το τοξωτό διαβατικό βρίσκεται σε καλή κατάσταση και η καμάρα του έχει μήκος 4 μ. Στις μέρες μας έγινε σημαντική προσπάθεια για την ανακατασκευή των κελιών.

Το καθολικό βρίσκεται περίπου στο κέντρο της αυλής και είναι μονοκάμαρο με δίκλινη στέγη και πεντάπλευρη αψίδα με αβαθείς κόγχες και νάρθηκα. Είναι μήκους 11,80 μ. και πλάτος 6,20 μ. και χτισμένο με κατεργασμένους ασβεστόλιθους με λίγους πλίνθους στους αρμούς του. Στο πάνω μέρος των τοίχων του τρούλου και πάνω από την αψίδα έχει οδοντωτή ταινία, ενώ το ανατολικό αέτωμα είναι διακοσμημένο με σκυφία.

Ο τρούλος του είναι δυσανάλογα μεγάλος και ψηλός σε σχέση με το κτήριο. Στο τύμπανό του ανοίγονται οχτώ μικρά τοξωτά παράθυρα που βοηθούν στον καλό φωτισμό του, αφού στις πλαϊνές πλευρές δεν υπάρχουν καθόλου παράθυρα. Δυτικά προστέθηκε σε μεταγενέστερη εποχή νάρθηκας (3 Χ 4), του οποίου σώζεται ολόκληρη η βόρεια πλευρά, τμήματα της δυτικής με την είσοδο και η νότια. Μπροστά από το νάρθηκα υπάρχει μια στέρνα οποία συγκεντρώνονται τα όμβρια ύδατα. Η εξωτερική πύλη της Μονής και η θύρα του ναού είναι χαμηλές για να μην μπορούν να μπαίνουν μέσα καβαλάρηδες, αλλά κυρίως για να μην το βεβήλωναν οι Τούρκοι με τα άλογά τους.

Ο ναός είναι γεμάτος με τοιχογραφίες του 17ου αι., στις οποίες απεικονίζονται διάφορα θρησκευτικά θέματα και άγιοι. Από τις τοιχογραφίες ξεχωρίζουν οτρικέφαλος Άγγελος, ως σύμβολο της Αγίας Τριάδας και ο Χριστός στον Ακάθιστο. Επίσης υπάρχει και η προσωπογραφία του κτήτορα ηγουμένου Γιαννακοπούλου να προσφέρει ομοίωμα του ναού.

Επί Τουρκοκρατίας η Μονή είχε μεγάλη περιουσία και πρόσφερε πολλά στον Αγώνα για την Απελευθέρωση. Το 1828-30 είχε 1.000 στρέμματα γης και άνηκε στο Δήμο Εχίνου. Στα μέσα της δεκαετίας του 1830 η Μονή διαλύθηκε. Στα ΓΑΚ (Μοναστηριακά, ΙΙΙ Ν.Αιτωλίας και Ακαρνανίας) σώζονται 3 έγγραφα της Μονής του 1834.

Το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, αναστυλωμένο και πανέμορφο, είναι πια σημείο αναφοράς για όλο το Ξηρόμερο.

katounanews.blogspot.gr

Η Κατούνα έχασε την ψυχή της

Έφυγε ένας από τους ΚΑΛΥΤΕΡΟΥΣ  ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ της Κατούνας ο μπάρμπα Βαγγέλης Προδρομίτης σε ηλικία 94 χρονών.

 Άνθρωπος ανεκτίμητης αξίας, πάντα με το χαμόγελο. 

Τέτοιους ανθρώπους θέλει ο τόπος μας, γεμάτους ανθρωπιά, ψυχή και χαμόγελο, τίποτε άλλο.

Δεν υπάρχουν λόγια για τον μπάρμπα Βαγγέλη, αρκεί να τον ήξερε κάποιος.

Χαμήλωσε κι άλλο η στάθμη της ανθρωπιάς στην Κατούνα χτες 11/7/2014 το απόγευμα που έγινε η κηδεία του μπαρμπα Βαγγέλη στον Ιερό Ναό του Αγίου Αθανασίου Κατούνας.

Παράδειγμα σε όλους μας και ιδιαίτερα στους νέους της Κατούνας αυτούς τους δύσκολους καιρούς που περνάμε.

Καλό ταξίδι και σ’ ευχαριστούμε

http://katounanews.blogspot.gr/

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΒΟΝΙΤΣΑΣ ΣΤΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Ιστορικό διάγραμμα της πόλης – κάστρου την Βυζαντινή περίοδο 

Oι μεσοβυζαντινές απαρχές της πόλης και η ίδρυση του κάστρου της Βόνιτσας, μπορούν να αναχθούν τον 9ο αιώνα. Η ομώνυμη επισκοπή αναφέρεται στα εκκλησιαστικά τακτικά του Λέοντος ΣΤ΄ Σοφού, το 899. Το 1081, η πόλη καταλήφθηκε και λεηλατήθηκε από τον βασιλιά της νορμανδικής Σικελίας, Ροβέρτο Γυισκάρδο. Στα μέσα του 12ου αιώνα, η πόλη αναφέρεται από τον άραβα περιηγητή Al-Idrisi, για πρώτη φορά ως τειχισμένη. Στα προεόρτια της 4ης Σταυροφορίας, γύρω στα 1200, καταλήφθηκε από τον Leonardo Orsini της Κεφαλονιάς.

Στην υστεροβυζαντινή και όψιμη μεσαιωνική περίοδο, η πόλη και το κάστρο της γνωρίζει επάλληλες κυριαρχίες, στα γενικότερα πλαίσια της κατάρρευσης της βυζαντινής\ εξουσίας στην βορειοδυτική Ελλάδα, μετά το 1204. Κύριος σταθμός της τρικυμιώδους αυτής περιόδου είναι η υπαγωγή της πόλης και του κάστρου της, στην κυριαρχία του Δεσποτάτου της Ηπείρου ως το 1294.

Στην συνέχεια η Βόνιτσα και το κάστρο της, ως ένα στρατηγικής σημασίας έρεισμα στον Ιόνιο και Αδριατικό χώρο, αρχίζει να προσελκύει την προσοχή των εκάστοτε ισχυρών δυνάμεων της περιοχής. Η οθωμανική κατάκτηση του 1479, σημαδεύει το τέλος της μεσαιωνικής περιόδου και την αρχή της Τουρκοκρατίας.

Φυσική Γεωγραφία και μνημειακή τοπογραφία των βυζαντινών χρόνων

Η στρατηγική σημασία της περιοχής, οδήγησε πιθανότατα στην ίδρυση της πόλης-κάστρου, στην πρώιμη μεσοβυζαντινή περίοδο, στα πλαίσια της ανασύνταξης της βυζαντινής εξουσίας στον ελλαδικό χώρο.

Βασικό στοιχείο της οργάνωσης μιας τέτοιας ζωτικής περιοχής αποτελούσε στα χρόνια αυτά, η ίδρυση μιας ανάλογης οχυρωμένης πόλης. Ο ασβεστολιθικός όγκος που δέσποζε επί της ακτογραμμής, πληρούσε όλες τις προϋποθέσεις, σύμφωνα με τις στρατηγικές και οχυρωματικές αρχές και αντιλήψεις της εποχής, για την ίδρυση μιας τέτοιας πόλης: Ένας οχυρός και απρόσιτος λόφος, δίπλα στην θάλασσα, με γη, υδρευόμενη με πλούσια νερά και ποτάμια, προστατευμένος παράλληλα από αυτά και τα γύρω τενάγη και πιθανότατα με ένα μόνο αποκλειστικό και εύκολα αμυνόμενο πέρασμα, ισθμό επικοινωνίας.

Η δομή του βυζαντινού κάστρου . Γενικά χαρακτηριστικά

Η Βόνιτσα, ως μια νεοιδρυμένη πόλη-κάστρο, συγκεντρώνει ως έδρα της τοπικής πολιτικής, στρατιωτικής και διοικητικής εξουσίας, όλα τα δομικά "στοιχεία" ενός τέτοιου τυπικού βυζαντινού αστικού κέντρου. Παρουσιάζει την τυπική τριμερή διάταξη και δομή των μεσοβυζαντινών καστρουπόλεων. Η βυζαντινή Βόνιτσα, δομούταν από το κύριο κάστρο στην κορυφή του λόφου με την άνω και κάτω ακρόπολη, τον τοιχισμένο οικισμό της "Χώρας", επίκεντρο του αστικού οικονομικού, κοινωνικού, και καθημερινού βίου, και την μεταγενέστερη εμπορική συνοικία, το "Μποριό", έξω από τα τείχη.

Ο περίβολος του κυρίως κάστρου, έχει ακανόνιστο καμπυλόγραμμο ατρακτοειδές σχήμα μήκους 265 μέτρων και πλάτους περίπου 105 μέτρων, με προσανατολισμό από Β.Δ. προς Ν. Α. Περικλείει έκταση εικοσιεπτά στρεμμάτων, με υψόμετρο περίπου 76 μέτρα, στην στέψη του βραχώδους εξάρματος. Το κύριο κάστρο, διαχωριζόταν σε δύο τμήματα, με την βοήθεια ενός εσωτερικού δια τειχίσματος, στην πάνω και την κάτω ακρόπολη. Ο υπόλοιπος περίβολος, προστατεύεται μόνο από την ζώνη των επάλξεων λόγω της κάλυψής του από τα κατερχόμενα σκέλη των διατειχισμάτων, το ύψος των τειχών, το δύσβατο του εδάφους και τα έλη.

Η ανάπτυξη της Βόνιτσας ως κάστρου - πόλης και η ανάγκη της αμυντικής προστασίας του οικισμού, των κατοίκων και των δραστηριοτήτων τους καθώς και η συνολική ενίσχυση της στρατηγικής θέσης της πόλης, ως ζωτικού πόλου της βυζαντινής δραστηριότητας στην περιοχή, οδήγησαν στην δόμηση δύο εξωτερικών διατειχισμάτων. 

Τα διατειχίσματα αυτά, κατέρχονται από την ακρόπολη, προς τη είσοδο της αβαθούς λιμνοθάλασσας του Λιμενίου βορειοανατολικά και τα περιβάλλοντα το ύψωμα του κάστρου, τενάγη της ίδιας λιμνοθάλασσας, νοτιοδυτικά.

Το βορειοανατολικό διατείχισμα, κατέρχεται σχετικά απότομα από την ακρόπολη, προς την παρακείμενη είσοδο του λιμανιού της Βόνιτσας, του Λιμενίου. Το μεγαλύτερο τμήμα του διατειχίσματος αυτού έχει καταστραφεί. Έχει την ίδια δομή με την ακρόπολη και είναι σαφώς βυζαντινό. Μετά από μια κάμψη κατέληγε σε ένα τετράγωνο επιθαλάσσιο πύργο, χαμένο σήμερα, που έλεγχε την είσοδο του λιμανιού. Ανάλογα ισχυρό ήταν και το νοτιοδυτικό διατείχισμα. Κατέρχεται από την ακρόπολη προς τα παρακείμενα έλη της νότιας όχθης του Λιμενίου, που αρχικά ήταν πολύ περισσότερο εκτεταμένα από σήμερα.

Η κεντρική εξωτερική πύλη σχηματίζεται στην νοτιοανατολική πλευρά μεταξύ των κύριων μεγάλων εξωτερικών πύργων. Το ζωτικό και ευαίσθητο σημείο, ενισχύεται με μεγάλο τριώροφο τριγωνικό πύργο, επιδέξια τοποθετημένο δεξιά του εισερχομένου ή επιτιθεμένου, που λειτουργεί ως αμυντικός πρόβολος αλλά και παρατηρητήριο. Ο πύργος αυτός μαζί με τον αριστερό μεγάλο πε-

ντάπλευρο αδαμαντοειδή πύργο- τριγωνικό εξωτερικά, απαγόρευαν κάθε προσπάθεια προσβολής της πύλης.

Από πλευράς εκκλησιαστικών βυζαντινών μνημείων, στην μέση βυζαντινή περίοδο, ανάγεται ο αρχικάσταυρόσχημος ναός της Αγίας Σοφίας, στο νοτιοανατολικό τμήμα της ακρόπολης. Στη "Χώρα", μοναδικό σωζόμενο βυζαντινό κατάλοιπο είναι η σωζόμενη πιθανού μεσοβυζαντινού ναού, στο χώρο της νεώτερης"Παναγίας της Χώρας", στο βορειοδυτικό άκρο του λόφου. Ο ναός ταυτίζεται πιθανότατα με την επισκοπή της πόλης, γνωστής από τον 9ο ως τον 13ο αιώνα. 

H νεώτερη διαμόρφωση του κάστρου

Οι αλλαγές που επέφερε η νεώτερη εποχή στην μορφή του πολέμου και των οχυρώσεων, λόγω της ανακάλυψης της πυρίτιδας, οδήγησε σε ευρείες προσθήκες και αλλαγές. Αυτές οι προσθήκες τον 16ο/17ο και 18ο αιώνα, επι-καλύπτουν το παλιό βυζαντινό κάστρο και του δίνουν την σημερινή μορφή του. Η επανάσταση που επέφερε στην οχυρωματική τέχνη η εισαγωγή της χρήσης των πυροβόλων όπλων και του πυροβολικού και η εξέλιξη της οχυρωτικής τέχνης και επιστήμης, συντέλεσε στην πραγματοποίηση εκτεταμένων αλλαγών στο κάστρο που αποτελούν μια δεύτερη φάση της συνολικής διαμόρφωσης των

οχυρώσεων.

Η αλλαγή του πολιτικού σκηνικού στην μείζονα περιοχή του Αμβρακικού κόλπου, πεδίο έντονης αντιπαράθεσης της Βενετικής Δημοκρατίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από τον 15ο αιώνα ως τον 18ο αιώνα. Ιδιαίτερη οχυρωματική δραστηριότητα φαίνεται ότι επέδειξαν κυρίως οι Βενετοί, με εκτενείς μετατροπές του κάστρου.

Σε αυτούς οφείλονται πιθανότατα οι εκτενείς αλλαγές και η μετατροπή του κάστρου σε ένα οχυρό ικανό να αντεπεξέλθει στις νέες απαιτήσεις του πολέμου. Η προυφιστάμενη μεσαιωνική αμυντική δομή, ενισχύθηκε εντατικά με έργα υποδομής και εξυπηρέτησης των νέων απαιτήσεων και αναγκών του τοπομαχικού πυροβολικού του κάστρου αλλά και έργα αμυντικής θωράκισης από το αντίπαλο πυροβολικό πολιορκίας, πιθανότατα μετά την κατάκτηση του κάστρου από τον Francesco Morosini το 1684.

Οι παλαιές οχυρώσεις του κάστρου με τα σχετικά λεπτή γραμμή των γραμμών (cortinae), ήταν πλέον ανίκανα από μόνα τους στις νέες μορφή του πολέμου. Φαίνεται λοιπόν ότι απλώς τα μεσαιωνικά στοιχεία διατηρήθηκαν, οριοθετώντας την οχυρωμένη περιοχή και απομακρύνοντας ελαφρά εξοπλισμένους αντιπάλους ή ενόπλους που ενδημούσαν στην περιοχή (κουρσάροι, πειρατές, ληστές και αργότερα "κλέφτες"). Οι παλαιές βυζαντινές οδοντωτές στέψεις των επάλξεων της ακρόπολης και των διατειχισμάτων, μετατράπηκαν σε τυφεκιοθυρίδες για τα ελαφρά πυροβόλα όπλα της φρουράς, ικανές να αντεπεξέλθουν στον εκ του σύνεγγυς αμυντικό αγώνα. Εφαρμόστηκε ένα ευρύ πρόγραμμα ενίσχυσης των οχυρώσεων με τα νέα αμυντικά στοιχεία της νεώτερης ευρωπαϊκής οχυρωτικής τέχνης, όπως οι προμαχώνες πυροβολικού (bastione de artilleria) και τα εξωτερικά προμαχωνικά οχυρώματα (rivellini) και τους ανεξάρτητους εξωτερικούς προμαχώνες.

Ο νοτιοδυτικός προμαχώνας (bastione), κτίστηκε στο ύψος του εσωτερικού βυζαντινού διατειχίσματος, σε σχήμα προβεβλημένου ορθογωνίου με αποτετμημένες γωνίες (πεντάγωνος), ενσωματώνοντας το παλαιό βυζαντινό τείχος. Ο προμαχώνας κτίστηκε με την τυπική βενετική τεχνική: πλατιά κεκλιμένη τοιχοποιία-scarpa, λίθινο κορδόνι (cordone) καικατακόρυφο παραπέτο (parapeto), στην στέψη. Στην στέψη, σημειώνεται η παρουσία τεσσάρων κανονιοθυρίδων, με δραστικό μέτωπο προς την παράλια ζώνη ανατολικά της πόλης.

Ο μεγάλος προβολικός βορειοδυτικός προμαχώνας (bastione), κτίστηκε επέκεινα των βυζαντινών τειχών, στο άκρο πιθανού παλαιού βυζαντινού αμυντικού προβόλου, σε σχήμα εξέχοντος τραπεζίου, με αποτετμημένες γωνίες (πεντάπλευρος).

Και ο προμαχώνας αυτός κτίστηκε επίσης με την ίδια τυπική νεωτερική τεχνική αμυντικής δόμησης. Στην στέψη του, υπάρχουν επτά περιμετρικές κανονιοθυρίδες. To ευρύ δραστικό μέτωπο του, έλεγχε, δυτικά την μικρή χερσόνησο της Αγίας Παρασκευής, τον μυχό του Λιμενίου, τον δρόμο της Λευκάδας, την πεδιάδα και τις προσβάσεις προς τα νοτιοανατολικά.

Στον λαιμό της ένωσης του προμαχώνα και στoν δυτικό του ώμο (spala) ανοίχτηκε μια νέα, τυπικά βενετσιάνικη, πύλη, η Porta del’ Μare, στην οποία οδηγούσε ανηφορικός δρόμος από το λιμάνι της πόλης, βόρεια της πόλης. Μπροστά στην νέα πύλη σχηματίστηκε μικρή πλατεία, ελεγχόμενη με ελαφρά πυρά, την πλάγια κανονιοθυρίδα του προμαχώνα και δεξιά από ημικυκλική σκοπιά (guardiola).

Στην περίοδο της Βενετοκρατίας, πρέπει να αναχθεί πιθανότατα και η δημιουργία του εσωτερικού οχυρού επιπρομαχώνα - πυροβολείου (cavalier), στην κορυφή του κάστρου, που περιέλαβε την λατινική εκκλησία της Παναγίας ή της Αγίας Ιουστίνας.Αργότερα ο ναός και το οχύρωμα χρησιμοποιήθηκαν πιθανότατα ως οχυρό τουρκικό διοικητήριο και σεράι, από τον Αλή - πασά των Ιωαννίνων (1798-1820), χρήση που πιθανώς συνεχίστηκε και αργότερα, ακόμη και μετά την απελευθέρωση του κάστρου το 1829.

Για την εξυπηρέτηση των νέων προμαχώνων του κάστρου, κτίστηκαν, και οι ανάλογες εγκαταστάσεις υποδομής. Για την εξυπηρέτηση του νοτιοανατολικού προμαχώνα, κτίστηκε το συγκρότημα των κτηρίων μεταξύ του προμαχώνα και της εσωτερικής πύλης, εσωτερικά και εφαπτόμενο του παλιού βυζαντινού διατειχίσματος. Για την εξυπηρέτηση του βορειοδυτικού προμαχώνα, οι οικείες εγκαταστάσεις κτίστηκαν στην απυρόβλητη σχετικά θέση του παλιού μεσοβυζαντινού ναού της Αγίας Σοφίας. Ο ίδιος ο ναός, περιβλήθηκε με εξωτερικό τετραγωνισμένο μανδύα ικανού πάχους και μετατράπηκε σε πυριτιδαποθήκη.

Ελάχιστα ίχνη άλλων νεωτερικών εσωτερικών υποδομών σώζονται, παρόλο που στα γνωστά σχέδια του κάστρου από τον 18ο αιώνα ο χώρος φαίνεται σχεδόν πλήρως οικοδομημένος. Σήμερα δε σώζεται σχεδόν τίποτε, εκτός από το επίμηκες τετραμερές κτήριο - πιθανώς της πρώτης τουρκοκρατίας, στην βορειοδυτική πλευρά της πάνω ακρόπολης (σημ. αναψυκτήριο), τα ίχνη του φυλακίου της κεντρικής πύλης και έναμονόχωρο κτίσμα στην κάτω ακρόπολη.

Σε μεταγενέστερη νεώτερη φάση, μπορεί να αναχθεί η ανέγερση ενός ενδιαμέσου προτειχίσματος μεταξύ του εξωτερικού περιβόλου και του αρχικού διατειχίσματος της ακρόπολης. Έτσι η αρχική κάτω ακρόπολη, χωρίζεται σε δύο παράλληλα τμήματα. Το προτείχισμα αυτό, με τους δύο χαρακτηριστικούς μεγάλους ακανόνιστους εγχόρηγους αργολιθικούς ημικυκλικούς πύργους, και τις ενδιάμεσες επάλξεις, ενίσχυσε την αμυντική λειτουργία του νότιου τμήματος του κάστρου.

Το ανακαινισμένο δίπατο κτήριο στην πάνω ακρόπολη, είναι μάλλον έργο των αρχών του 19ου αιώνα. Πιθανότατα ταυτίζεται με το σπίτι της μικρής φρουράς του Αλή Πασά, σύμφωνα με την μαρτυρία του Leake.Μια άλλη πιθανότητα είναι να κτίστηκε από τον Ι. Καποδίστρια και να χρησίμευσε ως διοικητήριο στην περίοδο της απελευθέρωσης.

Χρονολόγηση

Ένα βασικό πρόβλημα αποτελεί η χρονολόγηση των νεώτερων αυτών επεμβάσεων. Αυτό το πρόβλημα προέκυψε από το γεγονός ότι οι οθωμανικές και βενετικές οχυρώσειςστην ευρύτερη περιοχή παρουσιάζουν έντονη ομοιότητα, οι οχυρώσεις τους εξυπηρετούσαν παράλληλες στρατηγικές επιλογές, οι αρχιτέκτονες και τα συνεργεία άλλαζαν συχνά χρηματοδότες και πελάτες και η κάθε πλευρά προσπαθούσε να οικειοποιηθεί τα επιτεύγματα του αντιπάλου.

Χρονικά περιοριζόμαστε στην περίοδο 1479-1715, στην οποία φαίνεται ότι συντελέστηκε η αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμού του κάστρου. Η απουσία στοιχείων οθωμανικής αρχιτεκτονικής μας οδηγούν στην περίοδο της έντονης οχυρωματικής δραστηριότητας της Βενετίας στα Ιόνια Νησιά και τις δυτικές ακτές της Βαλκανικής, υπό την ηγεσία του δυναμικού Fransisco Morosini και του κόμητα fon Schulenburg (1684-1715), ενώ το νεώτερο διατείχισμα είναι μάλλον οθωμανικό (1715-1717).

Συμπεράσματα

Οι πολυποίκιλες ιστορικές αλλαγές και οι μεταβολές των ιστορικών εποχών βρήκαν την Βόνιτσα, πάντα στο επίκεντρο των γεγονότων. Οι πολυποίκιλες ιστορικές αλλαγές, οι μεταβολές των ιστορικών εποχών βρήκαν την Βόνιτσα, πάντα στο επίκεντρο των γεγονότων. Όπως και στα βυζαντινά χρόνια και τον όψιμο μεσαίωνα, το κάστρο της, έτσι και στην νεώτερη εποχή αποτέλεσε την "καρδιά" της περιοχής, σε κάθε ιστορική συγκυρία, για περίπου χίλια χρόνια.

Η εξέταση των γεωγραφικών, τοπογραφικών, ιστορικών, πολιτικών και οικονομικών δεδομένων της βυζαντινής πόλης - κάστρου, της βυζαντινής και μεταβυζαντινής εποχής μας οδηγούν στο συμπέρασμα, ότι αυτή αποτέλεσε το επίκεντρο της Ακαρνανίας και ένα ζωντανό και πρωτεύον ζωτικό κέντρο της βόρειας Ακαρνανίας αλλά και του ευρύτερου χώρου του Αμβρακικού κόλπου, στα βυζαντινά χρόνια αλλά και στα νεώτερα χρόνια.

Η διατήρηση μέχρι τις μέρες μας, ενός πλούσιου, υλικού και αύλου, πολιτιστικού αποθέματος και κυρίως μιας διατηρούμενης ακμαίας πολυποίκιλης πολιτιστικής κληρονομιάς της νεώτερης περιόδου, κυρίως μνημειακής τόσο στην πόλη όσο και στην ευρύτερη περιοχή, αποτελούν προφανώς ένα σημαντικότατο απόθεμα αλλά και υποθήκη για μια αναπτυξιακή πορεία προς το μέλλον. Το κάστρο αποτελεί την κορωνίδα όλων. Έτσι η περαιτέρω προστασία, ανάδειξη και προβολή του, είναι πλέον μια απαραίτητη ανάγκη.

Ο Νικόλαος Καπώνης  ερευνητής αφοσιωμένος στο καθήκον του. Έχει πραγματοποιήσει τεράστιο ερευνητικό έργο για τα μεσαιωνικά χρόνια στην Αιτωλοακαρνανία και έχει λάβει μέρος σε πολλές εκσκαφές και αποκαταστάσεις μνημείων όπως αυτή του Βυζαντινού Ναού του Παντοκράτορα στο Μοναστηράκι Ξηρομέρου.

Η ακόλουθη εργασία του αποτελεί επιστημονική εισήγησή του, που παρουσιάστηκε σε ημερίδα για το κάστρο της Βόνιτσας στις 7 Μαρτίου 2010. Τη δημοσιεύουμε με χαρά και τον ευχαριστούμε που μας την παραχώρησε. 

http://katounanews.blogspot.gr/

Καλημέρα από το Μοναστηράκι

http://katounanews.blogspot.gr/

Αιτωλοακαρνανία: Νυχτερινοί έλεγχοι σε καταστήματα με έξι συλλήψεις

Εντατικοί είναι πλέον οι έλεγχοι της αστυνομίας στα νυχτερινά καταστήματα και αυτή τη φορά υπήρξαν περιπτώσεις με …ειδικό βάρος, όπως η περίπτωση του μπαρ στον Άγιο Νικόλαο, στη Βόνιτσα, όπου λίγο μετά τα μεσάνυχτα εντοπίστηκε ότι εργαζόταν, χωρίς τη νόμιμη άδεια μια Ρουμάνα, αλλά και μια 16 μόλις ετών Βουλγάρα. Στην περίπτωση της ανήλικης η αστυνομία αναζητά και τον κηδεμόνα.

Ξεχωρίζει επίσης η περίπτωση καταστήματος στο Αγρίνιο, το οποίο ο Δήμος το είχε σφραγίσει, ο 46χρονος ιδιοκτήτης του, όμως, το «ξεσφράγισε» και το λειτούργησε κανονικά. Να σημειωθεί ότι το εν λόγο κατάστημα δεν διαθέτει άδεια. Η σύλληψη έγινε στις 2.00 τη νύχτα.

Δυο συλλήψεις έγιναν και στην Κατούνα, η μια στις 23.15 και η δεύτερη στις 23.30 χθες το βράδυ, επίσης για λειτουργιά καταστημάτων χωρίς άδεια. Πρόκειται για δυο 38χρονους.

Τέλος όπως αναφέρει το agrinioreport στο Αγρίνιο έγινε ακόμη μια σύλληψη στις 2.40 τη νύχτα, στον 37χρονο υπεύθυνο καταστήματος, αφού διαπιστώθηκε ότι δεν υπήρχε άδεια για τη μουσική.

Πηγή: patrasevents.gr